पेट्रोलियम पदार्थको वितरण सहज नभए नेपाल आयल निगमका उच्च अधिकारीलाई कारबाही गर्ने चेतावनी

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले तत्काल पेट्रोलियम पदार्थको वितरण सहज नभए नेपाल आयल निगम प्रबन्ध निर्देशक गोपालबहादुर खडकासहितका उच्च अधिकारीलाई कारबाही गर्ने चेतावनी दिएको छ ।
नाकाबन्दी खुलेपछि पेट्रोलियम पदार्थ र ग्यासको आयात सहज भए पनि उपभोक्ताले सहज रूपमा पाउन नसकेको र कालोबजारी बढेको गुनासो र उजुरी आएपछि अख्तियारका पदाधिकारीले निगमका खडा र निर्देशक मुकुन्द्रप्रसाद घिमिरेलाई आइतबार बोलाएर त्यस्तो चेतावनी दिएका हुन् ।
अख्तियारका पदाधिकारीले पेट्रोलियम पदार्थको वितरण पारदर्शी नभएको, उपभोक्ता लामो लाइनमा बस्नुपरेको र अझै पनि कालोबजारी मौलाइरहेको भन्दै तत्काल समस्या समाधान गर्न निगमका अधिकारीलाई निर्देशन दिए ।
अख्तियारका पदाधिकारीले पटक–पटक पेट्रोलियम पदार्थ र ग्यासको वितरण पारदर्शी बनाउन र उपभोक्तालाई सहज रूपमा उपलब्ध गराउन निर्देशन दिंदा पनि निगमले ध्यान नदिएकामा रोष प्रकट गर्दै खडासहितका निगमका अधिकारीलाई सचेत गराइएको जानकारी आयोगका प्रवक्ता कृष्णहरि पुष्करले दिए ।
पुष्करले भारतको अघोषित नाकाबन्दी खुलिसकेको, प्रमुख भन्सार नाका वीरगन्जसमेत सहज भइसकेको अवस्थामा पनि पेट्रोल पम्पका अगाडि लाइन हुनु जायज नभएको, त्यसमा निगम प्रशासनको लापरबाही देखिएको भन्दै अख्तियारले निगमका अधिकारीलाई  सचेत गराएको र समस्या समाधान नभए कारबाहीको दायरमा ल्याउने चेतावनीसमेत दिइएको  जानकारी दिए ।
निगमले पेट्रोलियम वितरणका लागि राजधानीका तीन जिल्लामा पेट्रोल पम्पलाई पेट्रोलियम पदार्थ वितरण गरे पनि उपलब्ध गराएको परिमाणअनुसार वितरण नभएको, पेट्रोल र डिजेलमा समेत कालोबजारी कायम रहेको, खाना पकाउने ग्यास र मट्टितेल सहज हुन नसक्नुको कारण के हो भन्दै अख्तियारले खडा र निर्देशक घिमिरेसँग स्पष्टीकरण सोधेको थियो ।
निगमका अधिकारीले अख्तियारलाई दिएको जानकारीअनुसार हाल वीरगन्ज नाकाबाट पेट्रोलियम पदार्थ र ग्यास कूल मागको ७० प्रतिशत आयात भइरहेको छ । अन्य भन्सार नाकाबाट पनि मागअनुसारकै इन्धन आयात भइरहेको छ । उपत्यकाका लागि पेट्रोलियम पदार्थ र ग्यास मागअनुसार आपूर्ति हुन नसकेका कारण वितरण सहज हुन नसकेको जिकिर निगमका अधिकारीको थियो ।
खडकाले दिएको जानकारीअनुसार वीरगन्ज नाकाबाट सामान्य अवस्थामा २६ लाख लिटर इन्धन आयात हुने गरेकोमा हाल २० लाख लिटरमात्रै आयात भइरहेको छ । कुल आयातको ७० प्रतिशत बढी आयात हुने वीरगन्ज नाका सामान्य भए पनि इन्डियन आयल कर्पोरेसनले मागअनुसार इन्धन नदिएको दाबी खडाको थियो ।
सामान्य अवस्थामा ६० बुलेट खाना पकाउने ग्यास आउने गरेकामा नाका खुलिसकेपछि पनि हाल दैनिक ४० बुलेटमात्रै ग्यास आयात भइरहेको छ । निगमका प्रमुख खडा र निर्देशक घिमिरेले अख्तियारलाई दुई दिनभित्र वितरण प्रणाली सुधार गरी पेट्रोलियम पदार्थको आपूर्ति सहज गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको जानकारी पुष्करले दिए ।

खोकी लागेको छ ? घरमै तयार पार्नुस् कफ सिरप

खोकी लाग्यो भने औषधि पसलबाट कफ सिरप किनेर खाइहाल्ने चलन हुन्छ । तर कफ सिरपको नाम लिने बित्तिकै हाम्रो दिमागमा सबैभन्दा पहिले आउने कुरा हो की यो खाएपछि बढि निद्रा लाग्छ ।
के यस्तो बढि निद्रा लगाउने कफ सिरप औषधि पसलबाटै खरीद गरेर खानुपर्छ भन्ने छ र ? छैन । तपाइँ आफैले घरमै कफ सिरप बनाउन सक्नुहुन्छ । जसको कुनै साइड इफेक्ट पनि हुँदैन र तपाइँको खोकी पनि भगाइदिन्छ ।
घरमै कफ सिरप बनाउनका लागि तपाइँलाई चाहिने कुराहरु हुन् अदुवा, मह, कागती ।
अदुवामा खोकी तथा चिसो भगाउने प्राकृतिक गुण नै हुन्छ । यसले यसले घाँटीभित्र हुने संक्रमणलाई पनि कम गर्छ । यसमा पर्याप्त मात्रामा एन्टी अक्सिडेन्ट पाइन्छ र एन्टी भाइरल तथा एन्टी ब्याक्टेरियल औषधिको काम गर्छ ।
अदुवामा ओलेओरेसिन नामको एक यौगिक पाइन्छ जसले खोकी तथा चिसोको समस्या हटाउनमा लाभदायक हुन्छ ।
मह पनि औषधिय गुणले युक्त हुन्छ । यसमा एन्टीअक्सिडेन्टका साथै जिवाणु प्रतिरोधी गुण हुन्छ र संक्रमणबाट बचाउने काम गर्दछ ।
त्यस्तै कागतीमा पर्याप्त मात्रामा भिटामिन सी पाइन्छ । एन्टीअक्सिडेन्टले भरिपूर्ण कागजतीले रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउने काम गर्दछ । त्यस्तै ग्लिसरिनले प्राकृतिक पि्रजर्भेटिभ अर्थात् संरक्षकको काम गर्दछ ।
कसरी बनाउने कफ सिरप ?
यसका लागि तपाइँलाई अदुवा, मह, दुइवटा कागती तथा पानी आवश्यक पर्दछ । सबैभनदा पहिले अदुवालाई सफा गरेर बोक्रा छिलेर टुक्रा टुक्रा पारेर काट्नुस् । एउटा कागती निचोरेर रस निकाल्नुहोस् । एउटा भाँडोमा एक कप पानी तताउनुहोस् । त्यसमा टुक्रा पारेको अलिकति अदुवा तथा आधा चम्चा कागतीको रस मिसाउनुहोस् ।
उक्त मिश्रणलाई पाँच मिनेटसम्म उमाल्नुहोस् । त्यसपछि त्यसलाई छान्नुहोस् । छानेको उक्त घोलमा केही मह मिसाउनुहोस् । र हल्का तताउनुहोस् । त्यसपछि त्यसमा दुइवटा कागती निचोर्नुहोस् ।
उक्त मिश्रणलाई पुनः केही बेर पकाउनुहोस् र त्यसलाई उतारेर कुनै सिसा वा प्लास्टिकको भाँडोमा खन्याउनुहोस् । त्यसपछि उक्त पदार्थलाई तपाइँ रुघाखोकी तथा चिसो लागेको बेला खान सक्नुहुन्छ । यसले तपाइँको रुघाखोकी भगाउनेछ ।

लामखुट्टेले हैरान बनायो ? यहाँ छन् लामखुट्टे भगाउने सरल उपाय

लौ पानी पर्यो ! गर्मी बढ्यो, अब लामखुट्टेले टोक्ने भए अनि डेंगु वा मलेरिया लाग्नेभयो भनेर डराउनु भए...को छ । नआत्तिनुहोस् ! अब सजिलै लामखुट्टेबाट छुटकारा पाउन सक्नुहुन्छ । केही प्राकृतिक उपायहरु अपनाएर लामखुट्टेलाई भगाउन सक्नुहुन्छ ।
कपुर र पानी
कपुर र पानी प्रयोग गरेर लामखुट्टे भगाउन सक्नुहुन्छ जसका लागि दुई टुक्रा कपुर एक चौथाई कप पानीमा हाल्नु भयो भने जादूझै लामखुट्टे भगाउन सक्नुहुन्छ । र यदि उक्त पानीमा अर्को टुक्रा कपुर मिसाउनु भयो भने त झन चाँडो लामखट्टे भाग्दछन् ।
कागती र ल्वाङ
कागती र ल्वाङको गन्धलाई लामखुट्टेले मन पराउदैनन् । त्यसैले दुईवटा कागतीलाई बीचबाट काटेर प्रत्येक टुक्राको भित्र ५ देखि ६ वटा ल्वाङ राख्नुहोस् अनि एउटा प्लेटमा लगेर आफ्नो कोठामा राख्नुहोस् । बस यति गरे पछि लामखुट्टे कोठाबाट भाग्दछन् ।
लसुन
घरमा लसुन त हुने नै भो । बढी लसुन हालेको खाना प्रयोग गर्नुभयो भने लामखुट्टे लुसन खाएका मानिसबाट टाढा हुन्छ ।
आयुवेर्दिक स्प्रे
लामखुट्टे भगाउने क्रिमहरु प्रयोग गर्नुहुन्छ ? यसलाई छाडिदिनुहोस् । अब तपाईं आफैं घरेलु प्रविधिबाट लामखुट्टे भगाउने स्प्रे बनाउन सक्नुहुन्छ । यसका लागि तुलसी, पानी र भोड्का जस्ता घरमै उपलब्ध हुने सामग्रीहरु चाहिन्छन् । पहिला तुलसी र पानी उमाल्नुहोस् र तुलसीलाई राम्रोसँग निचोरेर आएको पानीलाई एउटा सफा बोतलमा राख्नुहोस् । बोत्तलमा जति पानी छ, त्यसको आधा भोड्का थप्नुहोस् । बिस्तारै हल्लाउनुहोस् । तपाईंको घरमै अब लामखुट्टे धपाउने स्प्रे तयार भयो ।
सुगन्धित तेलहरु
तपाईंको घरमा सुगन्धित तेलहरु छन् ? कुनै सुगन्धित तेलको बासनाले लामखुट्टेलाई धपाउने क्षमता राख्दछ । कागती, पुदिना, मेहन्दी, लेभेन्डर, जेरानियम, सिट्रोनला जस्ता बिरुवाबाट बनेका तेलहरुले लामखुट्टे र अन्य किराहरु हटाउन उपयोगी हुन्छन् । उक्त तेललाई तेल घोल्ने रसायनमा खन्याउनुहोस्, त्यसपछि लामखुट्टेविरुद्ध यसले आफ्नो जादू देखाउन थाल्नेछ ।
लामखुट्टेलाई मन पर्दैन यी बिरुवाहरु
ब्रम्हबुटी (क्याटनिप)लाई घरमा ल्याउनुहोस्, किनकी यसले लामखुट्टे भगाउन मद्दत गर्दछ । त्यस्तै सयपत्री, लेमनग्रास, चुनित्रो घाँस (जिरानियमस्), तुलसी, मेहन्दी जस्ता सुगन्धित जडीबुटीहरुको गन्धले लामखुट्टेलाई भगाउँछ ।
यी बिरुवा जसले लामखुट्टेलाई नै खाइदिन्छन्
ताली पिटेर न मार्न सक्नुहुन्छ न भगाउन । कति गाह्रो लामखुट्टेलाई तह लगाउन । ठिकै छ हार नमान्नुहोस् तपाईंलाई सघाउन केही मांशाहारी विरुवाहरु तयार छन् । जसरी हामी लामखुट्टे मनपराउँदैनौं त्यसैगरी भेनस फ्लाइट्राप, पिचर प्लान्ट, बट्टरवर्ट, डचम्यानुस पाइपका लागि लामखुट्टे मिष्ठान्न भोजन नै हो ।
एउटा अप्राकृतिक उपाय पनि !
तर, हामीले घरमा प्रयोग गर्ने केही म्याट, स्प्रे, धुप लगायतका रसायनिक पदार्थ मिश्रित पदार्थहरुले लामखुट्टेलाई मात्र होइन, हामीलाई पनि असर गर्दछ । धुप, कपुर राखिएको भाँडो, लामखुट्टे एप्स जस्ता सामग्रीहरु तपाईंले प्रयोग गर्नसक्नुहुन्छ ।
यति नै । तर, लामखुट्टेले टोक्न छाडेनन् भने, यहाँ घरमै तत्काल प्रयोग गर्न सकिने घरेलु उपाय छन् । तातो पानीमा एक मिनेटसम्म धातुको चम्चा डुबाउनुहोस् । लामखुट्टेले टोकेको ठाउँमा राख्नुहोस् । यसले लामखुट्टेले टोक्दा निस्किएको एकप्रकारको प्रोटिनलाई नष्ट गर्दछ र चिलाउनबाट जोगाउँछ ।

पोर्चुगल जाँदै हुनुहुन्छ ? लाखौं खर्च गर्नुअघि एकचोटि सोच्नुहोस्

नेपालीहरु लाखौँ कमाउने, खेतीपाती गर्नेदेखि सडकमा माग्नेसम्म

वसन्त रानाभाट

बार्सिलोना । युरोपियन मुलुक पोर्चुगलमा नेपाली युवाको आकर्षण बढ्दो छ । विशेष त राम्रो पढाइ भएका युवा अमेरिका, क्यानडा, अस्ट्रेलिया जान चाहने र जान नपाएपछि युरोप छिरेर कार्ड बनाउने सपना धेरैले बुन्ने गरेको पाइन्छ । तर, अब नेपालीहरुले पोर्चुगल जानु अघि एकपटक सोच्नैपर्ने अवस्था आएको छ ।

पढे-लेखेका युवा खाडी मुलुक जान हीनताबोध गर्छन् । यसैले सेन्जेन भिसा लगाएर केही दिनका लागि युरोप छिर्ने र यतै बस्नेको संख्या बढेको पाइन्छ । युरोपमा पनि कतिपय देशमा उनीहरुलाई समस्या पर्‍यो भने फुत्त पोर्चुगलतिर छिर्ने गरेको पाइन्छ ।

केही दिनको भिसामा युरोप छिराएबापत नेपालमा मोटो रकम असुल्ने दलालहरुको पनि कमी छैन । यस कार्यमा युरोपको यथार्थ बुझेकाहरू नै सक्रिय रहेको पाइन्छ । भर्खरै युरोप छिरेका एक युवाले भने, ‘आउन मात्र १५ लाख खर्च भयो, अब दुःखसुख पोर्चुगलमा पुगेर रेसिडेन्सी कार्ड बनाउनुपर्ला ।’

युरोप छिर्नेबित्तिकै पोर्चुगल किन जान्छन् ?

युरोप छिरेको वर्ष दिन नबित्दै रेसिडेन्सी कार्ड बन्ने हुँदा धेरैले पोर्चुगललाई रोजाइमा राखेको पाइन्छ । माओवादी द्वन्द्वकालमा बेल्जियम, नेदरल्यान्ड, स्विजरल्यान्डजस्ता युरोपियन मुलुकमा जीवन रक्षाका लागि भन्दै शरणार्थी केस गरेर, धेरैले कागज बनाएका पनि थिए ।

अहिले भने देशको अवस्था सामान्य भएकाले त्यस्तो विकल्प देखिएको छैन । कथं कदाचित नेपालीले अहिले नै शरणार्थी केस गरी हाले पनि केस फेल भई उल्टै डिपोर्ट गरेर घर फिर्ता गर्छ कि भन्ने डरले त्यतातिर खासै चासो देखिएको छैन ।

कार्ड बनाउन सजिलो मुलुकमध्ये स्पेन पनि एक हो । तर, स्पेनमा कार्ड बनाउन तीन वर्ष लाग्ने र बनाउने प्रक्रियामा मात्र करिब १० लाख रुपैयाँसम्म खर्च हुन जान्छ । त्यसैले धेरैले पोर्चुगल छान्छन् ।

स्पेन छिर्न भाषा कक्षा पढ्नुपर्छ भने काम पाउन पनि मुस्किल हुन्छ । यद्यपि युरोपका अन्य मुलुकमा बस्न सक्ने अवस्था नभएपछि स्पेन जाने र अवस्था बुझेर फेरि पोर्चुगल नै अन्तिम गन्तव्य बनाउनेको संख्या पनि बढेको पाइन्छ ।

पोर्चुगलमा कमाइ

लाखौँ रकम खर्च गरेर आए पनि पोर्चुगलमा कमाइ त्यति राम्रो छैन । धेरै नेपालीले कमाएको रकमले आउन लागेको तिर्न पनि हम्मे देखिन्छ । त्यसो त पोर्चुगलमा व्यापार, व्यवसाय गरेर महिना दिनमै लाखौँ रकम कमाउने नेपालीको पनि कमी छैन ।

तर, धेरै नेपालीले ५० देखि ६० हजार रुपैयाँ कमाउने गरेको एनआरएनए पोर्चुगलका अध्यक्ष भीम कमल केसी बताउँछन् । ‘पोर्चुगलमा कार्ड बनाउन सजिलो छ, यो सबैलाई थाहा छ । तर, नेपालीको मासिक कमाई ५-६ सय युरो हुन्छ, यो औसत कमाई हो,’ अध्यक्ष केसीले भने ।

पोर्चुगलमा व्यापार व्यवसाय गरेर लाखौँ कमाएको पनि उनले बताए । ‘पोर्चुगलमा एक सयभन्दा बढी नेपालीले रेस्टुरेन्ट सञ्चालन गरेका छन्,’ उनले भने, ‘मिनीमार्केट, सुपरमार्केट, ब्युटीपार्लर, मोबाइल पसल, घुम्ती पसल, नेपाली हस्तकला तथा गार्मेन्टजस्ता व्यवसाय पनि नेपालीले नै गरेका छन् । महिनामा ५० हजार रुपैयाँ कमाउने सामान्य नेपाली कामदारदेखि एक लाख युरोसम्म कमाउने व्यवसायी पोर्चुगलमा छन् ।’

कृषिमा नेपाली कामदार

पोर्चुगलमा झन्डै २० हजार नेपाली रहेको अनुमान गरिएको छ । धेरैले होटल तथा रेस्टुरेन्ट क्षेत्रमा नै काम गर्ने गरेको पाइन्छ । यहाँ रहेका नेपालीमध्ये करिब १० प्रतिशतले आफ्नै व्यवसाय गर्ने गरेको र २० देखि २५ प्रतिशत भने कृषिमा काम गर्छन् ।

पोर्चुगलमा खेतीको काम भन्नाले तरकारी तथा फलफूल टिप्ने र प्याक गर्ने बुझिन्छ ।

कृषिमा काम गर्नेमध्ये करिब ७५ प्रतिशत त अवैधानिक हुने गरेको जानकार बताउँछन् । त्यहीँ काम गरेर कार्ड बनाउन पाइने हुनाले पनि कृषिमा ठूलो भीड देखिएको हो । राजधानी लिस्बनदेखि आधा घन्टाको दूरीदेखि तीन घन्टा टाढासम्म नेपालीले खेतीमा काम गर्ने गरेको बताइन्छ ।

मेदेखि सेक्टेम्बरसम्म खेतीको सिजन भन्ने गरिन्छ भने, डिसेम्बर र जनवरीमा खासै काम हुँदैन । सो समय कागज भएका नेपाली लिस्बन आएर बस्छन् भने, नभएकाहरू कन्ट्रोल आउँछ कि भनेर कुर्नुपर्ने बाध्यता छ ।

खेतीको काममा कमाइ छैन

पोर्चुगलमा खेतीमा काम गरेर पनि राम्रो कमाई हुने होइन, मासिक औसत उही ५ देखि ६ सयमा नै आउने गर्छ । सक्नेले भने केही घन्टा बढी काम गरेर बढी कमाउने गर्छन् । कतै बस्ने व्यवस्था कम्पनीले गरेको हुन्छ भने कतै आफैँ गर्नुपर्छ । बस्ने व्यवस्था गरेका कम्पनीले खाना दिँदैनन्, खाना दिने भए बस्ने व्यवस्था आफैँ गर्नुपर्छ ।

युरोप आएको ६ महिना नपुगेका, भर्खर आएका नेपाली सीधै खेतीको काममा लाग्ने गरेको पाइन्छ । खेतीमा काम सुरु गर्दा कन्ट्रयाक भयो भने त्यतै अल्झनुपर्ने बाध्यता रहेको पनि नेपाली बताउँछन् ।

कार्ड बन्नका लागि कामदार हो कि हैन भनी कन्ट्रोल आउनुपर्ने हुन्छ । तर, खेतीको काममा कन्ट्रोल आउन ढिला हुने हुँदा बीचैमा काम छोडेर हिँड्न नमिल्ने पनि बाध्यता छ ।

खेतीमा करिब दुई वर्षसम्म कन्ट्रोल नगएर कागज बन्न ढिलाइ भएका केही उदारण पनि छन् ।

कहाँ-कहाँ बाट आउँछन् पोर्चुगल ?

इजरायल, कतार, दुबई, साउदीमा पुगेर काम गरेकादेखि बेलायत डेनमार्क, नर्वेजस्ता मुलुकमा अध्ययनका लागि आएका विद्यार्थी आफ्नोअनुकूल नभएपछि पोर्चुगललाई रोजी हाल्छन् । पढ्दापढ्दै गरेका कलेज खारेज भए, महँगो फी तिर्न नसके वा अन्य कारणले विद्यार्थीहरू कार्ड बनाउन पोर्चुगल छिरेका हुन्छन् ।

पछिल्लो समय डेनमार्क आएका थुप्रै विद्यार्थी कलेज र अध्यागमनमा समस्या आएपछि कार्ड बनाउन पोर्चुगल छिरेको पाइन्छ । यस्तै बेल्जियम, नेदरयान्ड, स्विजरल्यान्डमा शरणार्थी केस असफल भएका नेपाली पनि पोर्चुगल नै लाग्ने गरेको पाइन्छ ।

नेपालदेखि नै युरोप छिर्न केही दिनको सेन्जेन भिसा लगाई आएका पनि सीधै पोर्चुगल आउने गरेका छन् । यसका लागि १२ देखि १५ लाख रुपैयाँसम्म नेपालमै बुझाएका हुन्छन् । कतिपय भने पोर्चुगलमा सीधै वर्क परमिटमा पनि आउने गरेका छन् । यसका लागि पनि मोटो रकम खर्च गरेको पाइन्छ ।

विद्यार्थीलाई समस्या

पछिल्लो समय पोर्चुगलमा सीधै विद्यार्थी भिसामा आउने विद्यार्थी पनि भेटिन थालेका छन् । पोर्चुगिस भाषामा पढाइ हुने हुँदा आएका विद्यार्थी पनि भाषाका कारण समस्या भोगिरहेको बताउँछन् ।

यस्ता विद्यार्थीको रेसिडेन्सी परमिट अन्यसरह नहुने एनआरएनए अध्यक्ष केसी बताउँछन् । ‘अन्यका लागि कार्ड बनेको ६ वर्षमा पासपोर्ट एप्लाई गर्न सकिने नियम छ । तर, पढ्न आएका यस्ता विद्यार्थीको हकमा यो नियम स्पष्ट छैन । यसरी पढ्न आएका विद्यार्थीमध्ये ४-५ जना त विविध कारणले नेपाल फर्किसकेका छन्,’ उनले भने ।

केही युवा कुलतमा

सोचेजस्तो युरोप नदेखेपछि केही युवा भने कुलतमा फसेका छन् । कमाउने रहर बोकेर आएका युवा लागुपदार्थ दुव्र्यसनीमा लागेर पार्कतिर बरालिने गरेको भेटिन्छन् । नेपालदेखि नै कुलतमा लागेकाहरू यता आएपछि झनै स्वतन्त्र भएर कुलतमा लागेको पनि पाइएको छ ।

केही नेपाली सडकमा

कतिपय नेपाली त गाडी पार्किङ गराउन सहयोग गर्ने र उनीहरूबाट पैसा माग्ने काम पनि गर्न थालेका छन् । थोरैको संख्यामा मात्र यसरी नेपालीलाई सडकमा देखिने गरेको भए पनि पोर्चुगलमा देखिएको यो अवस्थालाई भने लुकाउन मिल्दैन ।

कसरी बन्छ पोर्चुगलको कार्ड ?

युरोप प्रवेश गरेको ६ महिनासम्म पोर्चुगलमा पुगेर पनि वैधानिक रुपमा काम गर्न मिल्दैन । कार्ड बनाउने प्रक्रिया स्वरूप सबैभन्दा पहिले फिनान्स नम्बर बनाउनुपर्छ । पासपोर्टमा यदि सेन्जेन भिसा छ भने, फिनान्स नम्बर लिँदा खासै रकम लाग्दैन ।

यदि भिसा सकिएको वा सेन्जेन नभए वकिलमार्फत बनाउँदा करिब एक सय ५० युरोसम्म खर्च लाग्ने गरेको स्थानीय बताउँछन् । लिगल भए फिनान्स नम्बर तत्काल बन्ने र अन्यको हकमा एक हप्तामा बन्ने गरेको पाइन्छ ।

काम गर्ने अनुमतिका लागि

काम गर्ने अनुमतिका लागि सेगुरान्सा सोसियल नम्बर -इन्सुरेन्स नम्बर) बनाउनुपर्ने हुन्छ । यदि काम गर्ने कम्पनीले काम गर्ने कन्ट्रयाक पेपर दियो भने आफैँले नम्बर निकालिदिन्छ । तर वकिलमार्फत जानुपरेमा एक सय ५० युरोदेखि ४ सय युरो खर्च लाग्ने गरेको भेटिएको छ । यसका लागि करिब २ देखि ३ महिना समय लाग्ने गरेको स्थानीय नेपाली बताउँछन् ।

फिनान्स नम्बर र सेगुरान्सा सोसियल नम्बर प्राप्त गरे पोर्चुगलको कार्डका लागि आवेदन दिने गरिन्छ । यसका लागि युरोप छिरेको ६ महिना हुनुपर्ने, वैधानिक कामको कन्ट्रयाक, एड्रेस प्रुफ लगायत कागजी प्रक्रियापछि आवेदक कार्डको प्रतीक्षामा हुन्छन् । सामान्यः खेतीमा काम गर्ने कामदारका लागि कन्ट्रोल ढिलो जाने पाइएकाले, यताबाट पेपर ढिलो बन्ने गरेको भेटिन्छ ।

कसैले एप्लाई गरेको ६ महिना नै कार्ड पाउने भए पनि कतिलाई २ वर्षसम्म लाग्ने गरेको पाइन्छ । तर सेन्जेन भिसा नभएकाहरूको हकमा छुट्टै प्रकिया हुने हुँदा कार्डका लागि सामान्यता २ वर्ष देखि ६-७ वर्ष सम्म पनि कुर्नुपरेका घटना छन् ।

एनआरएनएलाई समस्या

नेपालीको संख्या बढ्दै गए पछि गैरआवासीय नेपाली संघ राष्ट्रिय समन्वय परिषद पोर्चुगलको कार्यालयमा विभिन्न समस्याका लागि नेपाली आउन थालेका छन् ।

राहदानी बनाउन, फिनान्स नम्बर, सेगुरान्सा सोसियल नम्बरदेखि कामको खोजी गर्नेहरू एनआरएनए कार्यालयको ढोका धाएकै हुन्छन् । २-३ जना इमिग्रेसन र्फम भर्न, पासपोर्टका लागि ३-४ जना त्यस्तै सोधपुछका लागि ८-१० जना मान्छे दिनहुँ कार्यालय धाउने गर्छन् । फेरि विवाद मुद्दा-मामिला, सम्बन्ध विच्छेद, कुटपिट झगडा, लेनदेनका विषय लिएर पनि नेपाली एनआरएन आउने गरेको केसी बताउँछन् ।

संघका अध्यक्ष केसी भन्छन्, ‘सुरुदेखि नै हामीलाई नै गुहार्छन्, फिनान्स भर्न नचिनेको मान्छेसँग साक्षी बस्न प्रायः मान्दैनन् । तर संस्थामा हामी जिम्मेवार भएपछि आफैँ साक्षी बस्नुपर्छ । १ सय ५० भन्दा केही बढी नेपालीका लागि त म एक्लै साक्षी बसेको छु । अन्य मजस्तै धेरै साथीहरूले सहयोग गर्नुभएको छ ।’

पोर्चुगल आउने क्रम बढिरहेको बेला यहाँका समस्या र विविध कारणले नेपाल र्फकनेहरू पनि भेटिएका छन् । प्रत्येक महिना १० देखि १५ जना सम्म नेपाल र्फकने गरेको अनुमान छ ।

बोधिचित्तको एउटै रूखबाट लाखौँ कमाइ

एउटै बोधिचित्तको रूखबाट चापाखोरी–३ का खुसराज तामाङले यो वर्ष १० लाख रुपैयाँ आम्दानी गरे । अघिल्ला दुई वर्षमा उनले यही रूखबाट २० लाखभन्दा बढी कमाइसकेका छन् । चापाखोरीकै असलबहादुर तामाङले यसै वर्ष पाँचवटा रूखबाट ३० लाख रुपैयाँ कमाए । आगामी वर्षका लागिसमेत ठेकेदारले उनका पाँचवटै बोट किनिसकेका छन् । यहाँ चार वर्षसम्मका लागि अहिल्यै रूख ठेक्का लिनेसम्मको कारोबार हुन्छ । स्थानीय ठेकेदार राकेश लामाले रूखमा फल नलाग्दै वार्षिक ३० लाख रुपैयाँमा ठेक्का लिएको उनले बताए । बारीमै दशौँ लाख रुपैयाँमा बिक्री हुने रूखको मूल्य फल टिपेर मुख्य ठेकेदारदेखि माला प्रयोगकर्ताको हातसम्म निकै महँगो पर्न जान्छ । असलबहादुरको हातमा परेजस्ता लाखका बिटा धेरैका हातमा पर्छन् । स्थानीय वीरबहादुरले ३० लाख रुपैयाँमा रूख बेचे भन्दा पत्याउनै गाह्रो लाग्छ । सिंखानी–२ ढोकर्पाका तीर्थ मोक्तानले एउटै रूख १५ लाखमा बिक्री गरे । उनले बोधिचित्तको फल बेचेरै भक्तपुरमा घर–घडेरी जोडेको बताए ।
केही वर्षअघिसम्म झाडी भएको भन्दै काटेर त्यसै फालिने बोधिचित्तका रूख अहिले लाख कमाउने माध्यम बनेका छन् । स्थानीयले बारीभरि नयाँ बिरुवा रोप्न थालेका छन् । सिसाखानी–१ का कनक लामाले ढोकर्पामा ८५ वटा रूख लगाएका छन् । सबै रूखले फल दिन थालिसकेका छन् । अहिलेकै मूल्य आएमा कनकले केही वर्षमै वार्षिक करोडौँ रुपैयाँ कमाउने पक्का छ ।
फल लाग्न थालेपछि रूख कुर्न अहोरात्र खटिने गर्छन्, स्थानीय । रूखवरिपरि तार–जाली लगाउने गर्छन् । फल लागेदेखि नटिपेसम्म ठेकेदारले बोटैपिच्छे युवा तैनाथ गरेका हुन्छन्, लाखौँ रुपैयाँ खर्चेर । काठमाडौंका मोस्ट वान्टेड युवाहरू रोसी क्षेत्रमा पुगेर बोधिचित्तमा आँखा गाड्ने गरेको स्थानीय बताउँछन् । त्यसैले, भैपरी आउँदा रोसीकिनार र भकुन्डेबेँसीमा युवादस्ता तयारी अवस्थामा राखेका हुन्छन्, ठेकेदारले । खुसराजसँग बोधिचित्त ठेक्का हान्ने ठेकेदार पञ्च तामाङले रूखको फेदमै केही युवा खटाएका छन् । खुसराजको रूखको बोधिचित्त किन्ने स्थानीय ठेकेदार तामाङले रूखको फेदमै केही युवाहरूलाई कुर्न राखेका छन् ।
बाहिरबाट गएका ठेकेदारले स्थानीयलाई धम्क्याउँदै फल झारिदिने गरेको गुनासो बढेको छ । वार्षिक नौ लाख रुपैयाँमा बेचेको बोधिचित्त सबै झारिदिए भनेर गोठपानी–५ का पासाङ दोर्जे लामाले जिल्ला प्रहरी कार्यालय धुलिखेलमा उजुरी दिएका छन् । बेथान–६ का ठेकेदार सफल दोङले पासाङसँग वार्षिक नौ लाख दिने गरी ०७५ सम्मका लागि सम्झौता गरेका थिए । फल टिपेर ल्याउँदा बाटोमा गुन्डा तथा प्रशासनको धरपक्कडका कारण गत वर्ष सिसाखानीको साजकोटमा हेलिकोप्टर लगेरै राजधानी लगिएको थियो । ठूलो गुन्डागर्दीको सामना गर्नुपर्ने भएकाले मुख्य ठेकेदारहरूले पनि स्थानीय ठेकेदारमार्फत खरिद गर्ने गरेका छन् ।
केही वर्षदेखि बोधिचित्तको मूल्य आकासिएको छ । बौद्ध धर्मावलम्बीहरूले मालाका लागि प्रयोग गर्ने बोधिचित्त प्राय: तिब्बत निकासी हुने गरेको बताइन्छ । काभ्रेको तिमाल क्षेत्रमा पाइने बोधिचित्त सबैभन्दा उत्तम मानिन्छ । बिरुवा लगाएको तीन वर्षदेखि फल्न थाल्ने बोधिचित्तको एउटा रूखको पाँच लाखदेखि ५० लाखसम्ममा बिक्री हुन्छ । मंगलटार–२ थाक्लेका कान्छाकाजी तामाङले बोधिचित्तको बिरुवा बेचेरै ६ लाख रुपैयाँ कमाएका छन् । दुई लाख रुपैयाँ लगानीमा दाना खरिद गरी बिरुवा उत्पादन गरेका उनले यसैबाट परिवार पालेका छन् । वनस्पतिविद् डा. केआर भट्टराई सम्मिलित समूहले लामो समय अनुसन्धान गरेर ‘जिजिफस बुद्धान्सिस’ नाम दिइएको यस वनस्पतिको फलको माला अहिले तन्नेरीहरूले फेसनका रूपमा समेत प्रयोग गर्ने गरेका छन् । पछिल्ला वर्षहरूमा तिब्बतसँगै चीन, भारत, सिंगापुर, जापान र कोरियामा समेत बोधिचित्तको माग बढ्दो छ ।
स्थानीयका अनुसार सबैभन्दा सानो दानाबाट बनाइएको माला अत्यधिक महँगो हुन्छ । कति मुखे भन्नेले पनि मूल्यमा अन्तर पार्छ । तीनदेखि सातमुखेसम्मको मूल्य प्रतिगोटा चार सयदेखि चार लाखसम्म पर्छ । ७ मिलिमिटर ब्यास भएको एक सय आठ दानाको मालाको चार लाख रुपैयाँभन्दा बढी पर्छ । ठूलो आकारका माला भने पाथीमा बेचिन्छ, एक पाथीको २५ हजार रुपैयाँसम्म पर्छ । वन कार्यालयले भने बयर प्रजातिको भन्दै प्रतिकिलो आठ रुपैयाँ मूल्यांकन गरी १३ प्रतिशत राजस्व संकलन गर्दै आएको छ । बोधिचित्तबारे अनेक मिथक पनि छन् । दोस्रो बुद्ध मानिने गुरु पद्मसम्भवले आठौँ शताब्दीमा आशीर्वादस्वरूप काभ्रेको तिमाल क्षेत्रका बासिन्दालाई दिएको जनविश्वास छ । वन मन्त्रालयले पनि नेपालमा काभ्रेको तिमाल क्षेत्रमा मात्रै पाइने बताएको छ ।
बयर र हाडेबेडुजस्तो देखिने बोधिचित्तको रूखमा काँडा हुन्छ । वैशाखदेखि फल लाग्न सुरु गर्छ । असारको अन्तिमदेखि साउनको अन्तिमसम्म फल टिप्नका लागि तयार हुन्छ । ढिकीमा फलेर तथा उसिनेर दानाबाट माला तयार पार्छन् । बोक्रा निकालेको दानालाई केही दिन घाममा सुकाएपछि छेडेर एक सय नौ दानाको माला तयार पारिन्छ ।
बोधिचित्त बुद्धिस्टहरूको (विशेष गरी चिनियाँ समाजमा) धार्मिक एवं सांस्कृतिक प्रयोगमा आउने एक प्रकारको वनस्पति हो । काभ्रेको तिमालमा कैयौँ वर्षदेखि यो वनस्पति रहे पनि यसको महत्त्व खासै थाहा थिएन । अहिले यसबारे थाहा भएपछि र माग उच्च भएपछि महँगो मूल्यमा बजार पाएको छ । गमलामा समेत रोप्न सकिने भएकाले यसको बिरुवाको बिक्री पनि अहिले अत्यधिक छ । समशितोष्ण भूभाग (४००–२००० मिटर उचाइ) मा यसको उत्पादन हुन्छ । रोप्नका लागि माघ–फागुन उत्तम मानिन्छ । असार–साउनमा रोप्दा पनि ठिकै हुन्छ । बिरुवा पाँच मिटरको दूरी–अन्तरमा रोप्नुपर्छ ।